XHUBLETA

Xhubleta është një veshje shumë e lashte, e cila përdor teknika dhe materiale arkaike (lesh) që janë ruajtur në malet më të larta në Shqipërinë e Veriut. Eshtë shumë e rëndë me peshë edhe deri në 15-20 kg. Spekulohet të ketë një origjinë antike. Ajo përfaqëson ngjashmëri me veshjen e disa figurave neolitike të gjetura në Bosnjë, por edhe në zona të tjera të rajonit të Mesdheut, që i përkasin mijëvjeçarit të dytë para eres sone dhe që lidhen në përputhje me rrethanat me civilizimin e vjetër mesdhetar.

Xhubleta gjithashtu është e koduar me informacione shoqërore në lidhje me klanet, statusin, fshatin, etj. Kodimi më i dukshëm është ai për moshën. Vajzat në fëmijërinë dhe vitet e tyre të adoleshencës, (si dhe gratë e pamartuara) mbajnë versionin me shirita bardh e zi të Xhubletes. Sapo një grua martohet ajo vesh versionin e të rriturve që është e zezë në tërësinë e saj, por mund të ketë zbukurime. Ka disa fshatra në të cilat ata veshin një xhubleta kuqezi në ditën e martesës. Sot ajo vishet nga shqiptarët në Shqipërinë e Veriut, Kosovë, Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi.

Kjo veshje popullore shqiptare shpesh zbukurohet me elemente simbolike me origjinë antike pagane, si dielli, shqiponja, hëna, yjet ose gjarpërinjtë. Shumica e stolive ndjekin modelin gjeometrik që ilustrojnë karakterin barbarë të veshjeve malore./Eneo Xhepa